Z dniem 1 stycznia 2009 r. wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 902) Jednostki Samorządu Terytorialnego zostały zobowiązane do organizowania służby przygotowawczej dla pracowników podejmujących po raz pierwszy zatrudnienie na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym. Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej i jej zakresu podejmuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, biorąc pod uwagę poziom przygotowania pracownika do wykonywania obowiązków wynikających z opisu stanowiska oraz na podstawie opinii osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. 

Co to jest służba przygotowawcza ?

Służba przygotowawcza obejmuje teoretyczne oraz praktyczne przygotowanie do pełnienia obowiązków służbowych. Jest to okres, gdy pracownik, będąc formalnie zatrudniony na stanowisku urzędniczym, ma dopiero zdobyć niezbędne umiejętności do wykonywania pracy na stanowisku urzędniczym.

Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej i jej zakresu podejmuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, biorąc pod uwagę poziom przygotowania pracownika do wykonywania obowiązków wynikających z opisu stanowiska oraz na podstawie opinii osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Służba przygotowawcza trwa nie dłużej niż 3 miesiące i kończy się egzaminem. Pozytywny wynik egzaminu kończącego służbę przygotowawczą jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika.

Na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Zwolnienie z konieczności odbycia służby przygotowawczej nie jest jednak równoznaczny ze zwolnieniem z egzaminu ją kończącego.

Kto musi przejść służbę przygotowawczą ?

Służbę przygotowawczą musi przejść każdy pracownik, który podejmuje po raz pierwszy zatrudnienie na stanowisku urzędniczym lub kierowniczym stanowisku urzędniczym.

Przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym ustawa rozumie osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach, o których mowa w art. 2 n.u.p.s., na czas nieokreślony albo na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym. Osobą podejmującą po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym nie będzie osoba, która nie spełnia choćby jednej z powyższych przesłanek, czyli:

• była zatrudniona w jednostce wymienionej w art. 2 n.u.p.s. na czas nieokreślony,
• była zatrudniona w jednostce wymienionej w art. 2 n.u.p.s. na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy,
• odbyła służbę przygotowawczą zakończoną zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.

Takie sformułowanie przepisu zwalnia prawie wszystkich obecnie zatrudnionych urzędników samorządowych z odbycia służby przygotowawczej w przypadku zmiany miejsca pracy.

Należy zauważyć, że pracownik, który podjął po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym i nie odbył służby przygotowawczej lub po jej odbyciu nie zaliczył z wynikiem pozytywnym egzaminu, u innego pracodawcy samorządowego nadal będzie uznawany za pracownika podejmującego po raz pierwszy zatrudnienie na stanowisku urzędniczym. Osoba podejmująca po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym może zostać zatrudniona wyłącznie na czas określony nie dłuższy niż 6 miesięcy.